‘Geluk is niet consumptief, maar actief. Je geeft iets aan de wereld in ruil voor je bestaan.
Rede is verantwoording afleggen en verantwoording vragen voor daden en uitspraken.
Hoop is het geloof dat de wereld beter kan worden door menselijke betrokkenheid en moreel engagement.
En eerbied is het respect van de rentmeester, want wie de wereld ook heeft geschapen, niet jij en ik.’
(Susan Neiman, filosoof).
Wie durft er nog te leven naar deze waarden?
Kun je in onze cynische wereld eigenlijk wel overeind blijven, als je je eigenbelang niet vooropstelt? Normen en waarden zijn de laatste decennia drastisch veranderd. Bescheidenheid en hulpvaardigheid zijn erg uit de mode geraakt. We horen nu zó vaak dat we assertief moeten zijn, dat we ons bijna schamen als we ons niet egoïstisch gedragen in situaties waarin we een persoonlijk belang moeten nastreven. Want diep in ons hart hopen we op een hoge morele standaard bij de "ander", de partij waarvan we iets verwachten, (zowel personen als instanties), maar door ervaring "wijzer" geworden, weten we dat we ons hevig moeten inzetten om ons doel te bereiken. We móeten dus wel strijden voor ons eigenbelang om het gevoel te krijgen dat onszelf recht wordt gedaan. Niets komt meer vanzelf of uit idealisme. Of vanuit ethisch of moreel besef.
Mensen verschuilen zich meer en meer achter regelgeving, partijpolitiek, beleidsmaatregelen en organisatievisies. Wie durft er nog zelf na te denken over te maken keuzes? Wie neemt zelf verantwoordelijkheid voor een besluit? Wie durft er nog te vrágen?
Durf jij te vragen om iets waar je behoefte aan hebt?
Durven anderen jou vragen te stellen zodat ze een goed beeld krijgen van jouw situatie?
Dat vraagt om openheid van twee kanten, en de antwoorden leiden tot een wederzijdse verplichting. Tot het innemen van een volwassen positie.
Als echter de éne partij (overheid, bedrijven, management) uit welke overweging dan ook geen openheid kan of wil betrachten, dan staat de vragende partij (burger, cliënt, medewerker) in de kou.
Wanneer een individu dat te vaak overkomt, dan zijn er verschillende reakties mogelijk, zoals:
- je trekt je murwgeslagen terug
- gaat in de vechthouding
- je ego en/of het kind in jou groeien je je boven het hoofd.
Instanties behandelen mensen te vaak als onmondige kinderen. En dat leidt er hoe dan ook toe dat er belemmeringen ontstaan om als vragende partij volwassen gedrag te tonen.
Volwassenheid gaat vooral om waarheid en moraal. Betrokkenheid. Verantwoordelijkheid nemen. In aktie komen. Doen wat het juiste is.
Als bijvoorbeeld de overheid uit bezuinigingsdrift maatregelen neemt, maar die verkoopt als een ideologisch pakket dat goed is voor de samenleving, dan voelt niemand zich serieus genomen.
De bezuinigingen in de zorg bijvoorbeeld, gaan een zware last op álle burgers leggen. Je moet wel een heel goede marketingstrateeg zijn als je dat daadwerkelijk aan de man zou kunnen brengen als iets dat góed zou zijn voor allemaal.
Helaas, ik ken niemand die het gelooft.
De overheid maakt zich meer en meer ongeloofwaardig, door niet gewoon eerlijk te zeggen waar het op staat:
"Sorry, mensen, we moeten bezuinigen, maar we gaan zo eerlijk mogelijke keuzes maken".
Of wanneer een organisatie een visie van toepassing verklaart op cliënten, maar die visie niet geldt voor de eigen medewerkers, dan begrijpt het management niet dat er scheefgroei gaat ontstaan, die uiteindelijk ook niet in het belang van de cliënten is.
Medewerkers voelen zich niet gehoord, niet serieus genomen, en haken af. Letterlijk en/of figuurlijk.
En de cliënt, die afhankelijk is van de goede wil en het morele besef van de individuele medewerker, trekt uiteindelijk dan ook aan het kortste eind.
Managers behoren sturing te geven aan het primaire proces in hun organisatie door hun medewerkers ondersteuning te bieden bij hun behoeften.
Dat is in ieders belang.
Zijn we nog in staat tot het maken van goede belangenafwegingen?
Verantwoordelijkheden delen?
Juiste keuzes maken?
Je nek uitsteken?
Handelen vanuit waarden en idealen in plaats van regels?
Processen en besluiten laten plaatsvinden op het niveau waar men er het meeste verstand van heeft en waar de (persoonlijke) betrokkenheid het grootst is?
Als in een specifieke situatie het individuele eigenbelang overeenstemt met het moreel gevoelde algemeen belang, hoe kan het dan gebeuren dat er dan tóch regelmatig wordt gehandeld vanuit tegengestelde regelgeving?
Moraliteit en ethiek vereisen moed. En daadkracht.
Wanneer onze samenleving geen volwassenen van ons maakt, mogen we dan nog wel moed verwachten? Van individuen? Van onze leiders?
En als dat niet kan, regeert de bureaucratie dan over ons?
Wanneer ethisch handelen uitsluitend voor de ánder geldt en niet voor onszelf, wees dan niet verbaasd dat ons zó mooie land stuk gaat aan frauduleus en kinderachtig gedrag.
Vaak zou ik willen dat we terug kunnen naar de tijd van de tegeltjeswijsheid. Déze bijvoorbeeld:
"Wat u niet wilt dat ú geschiedt, doe dat ook een ander niet...."
****
Zie ook onderstaande website over ethiek in de zorg:
CITAAT:
Non-violence leads to the highest ethics, which is the goal of all evolution. Until we stop harming all other living beings, we are still savages.
The first step in the evolution of ethics is a sense of solidarity with other human beings.
Volwassen zijn is inzien dat het leven sowieso tragisch is: wat je ook kiest, je verliest altijd iets - Alain de Botton
(Ly)
Het citaat van Susan Neiman komt uit dit artikel: