Het Statue of Liberty wijst de weg naar Vrijheid.
We kunnen oneindige discussies voeren over de vraag of we in het "Westen" meer vrijheid kennen dan elders. Mooi is, dat we dat hier kúnnen, discussiëren. We hebben tenslotte vrijheid van meningsuiting....
We mogen zeggen wat we willen, hoe dom of intelligent de uitspraken ook zijn, zolang ze niet kwetsend zijn. En we mogen zélfs vinden dat dat laatste niet voor politici geldt.
Tweehonderd jaar Grondwet vandaag....
Maar ik wil hier niet een sociologische verhandeling houden over vrijheid.
Het gaat hier tenslotte om filosofie.
Wat is vrijheid?
Wanneer is de mens vrij?
Kan een mens, in zijn volle verschijning, geest én lichaam, ooit écht vrij zijn?
Een definitie van menselijke vrijheid is: "Vrijheid is het gevoel dat je iets vrij en graag doet, onvrijheid is het gevoel dat je iets onvrij en met tegenzin doet, de ervaring van gedwongenheid dus".
Iedereen kent beide gevoelens, en wéét tegelijkertijd dat we de keuze hebben om de dingen die we met tegenzin doen, te láten.
En tóch doen we ze vaak wel. Waardoor komt dat toch?
Voelen we ons veilig in wat we kennen? Zijn we bang voor het onbekende?
Zelfs als we weten dat dat onbekende objectief bezien een betere situatie zou zijn.
We kunnen volkomen vrij zijn, en toch vast-zitten. In een ziek lichaam. In een ongelukkige relatie. In een baan. In verkeerd gedrag. In een onbewoonbaar huis. Zelfs in de gevangenis. In allerlei situaties kunnen we ons gevangen voelen. Maar voor hetzelfde geld kunnen we ons daarin vrij voelen.
Hoe vreemd zit de mens in elkaar....?
Zelfs die negatieve situaties kunnen een zeker gevoel van veiligheid oproepen, want ze zijn jou bekend.
Evengoed als er situaties zijn waarvan je niet materieel kunt wegvluchten, zoals ziekte.
Wat voor de één vrijheid is, kan voor de ander gevangenschap zijn.
Als je de mogelijkheid hebt om te kiezen, kun je je afvragen: "Wil ik in deze situatie blijven, of ga ik weg?
Iedereen heeft daarin zijn éigen keuzes te maken. En het mooie is: er zijn geen goede of foute keuzes. Het zijn slechts jóuw keuzes.
De enige onvrijheid is, dat we móeten kiezen. En het nooit een ander kwalijk kunnen nemen dat we hebben gekozen voor die bewuste keuze. Of voor die onbewuste keuze....
We hebben geestelijke arbeid te verrichten om vrij te zijn of te worden.
De moderne filosofie zegt dat voor een werkende geest materie nodig is. Uitsluitend materie.
Materie? Welke materie?
Ik kan het niet geloven dat wij slechts een homp vlees zijn en gestuurd worden door biochemische processen in onze hersenen.
Hoe zit dat dan met bezieling?
Als het namelijk waar zou zijn dat wij slechts een gevolg zijn van onze hersenprocessen, dan zouden mensen nét zo onvrij zijn als het Statue of Liberty, dat daar slechts staat te staan.
Want dan zouden gedachten en ideeën slecht toevallige biochemische bijwerkingen zijn.
Niks bezieling. Geen toeval. Geen eigen vrije wil.
Het leven zou doelloos zijn. Zonder richting, zonder moraliteit. En zonder groei.
Dat kán niet zo zijn.
Op individueel niveau zit vrijheid volgens mij vooral in het vermogen om je dingen voor te kunnen stellen. Hoe dingen wáren, hoe ze zijn, en hoe ze zouden kúnnen zijn.
Ik kan me bijvoorbeeld herinneren hoe het is om in de bergen te wandelen en te fietsen, en kan me voorstellen hoe ik daar, in het hier en nu -met al mijn beperkingen- zou kunnen rondlopen. Haar in de wind, de geur van bloemen, het geluid van kabbelend water. En welk deel van mij is daar dan? Maakt niet uit, ík ben daar; ik bén daar.
Ik kan overál zijn.
En het is aan míj om te bepalen of die voorstelling mij iets positiefs brengt of juist alleen maar frustatie.
Ook dat is vrijheid.
Maar stél dat het alleen maar frustratie zou oproepen, dan voel ik mij níet vrij om daar tegen anderen over te "zeuren". Dat wil ik niet, maar ik dúrf het ook niet. Ik ben te afhankelijk van anderen, dus ik ben bang dat ik voor zeurpiet zou worden versleten.
Angst creëert onvrijheid.
Dus niet alleen het lichaam brengt beperkingen met zich, ook de geest brengt beperkingen met zich mee.
En vrijheid, vrijheid brengt ook beperkingen met zich mee.
Wisten álle mensen dat maar!
Vrijheid vereist wijsheid.....
CITAAT:
De mens is vrij, maar hij vindt zijn beperkingen in zijn eigen vrijheid ~ Simone de Beauvoir
Life without liberty is like a body without spirit.
Four score and seven years ago our fathers brought forth on this continent, a new nation, conceived in Liberty, and dedicated to the proposition that all men are created equal.
We hold these truths to be self-evident: that all men are created equal; that they are endowed by their Creator with certain unalienable rights; that among these are life, liberty, and the pursuit of happiness.
Met dank aan B.
