Overzicht

Een totaaloverzicht van alle stukjes vindt u op mijn eigen website onder Filosoofjes archief: http://dijktim.nl/index_9.htm, en volgende pagina's

maandag 30 maart 2015

BEGRIJPEN

Symboliek begrijpen. 
Kan dat?

Gisteren keek ik in de achteruitkijkspiegel naar een moment in mijn leven, dat ongeveer halverwege mijn geboorte en nú plaatsvond.
En ik begreep ineens een verband met een belangrijke persoon in mijn leven, die ik tóen nog helemaal niet kende: we maakten ongeveer tegelijkertijd een soortgelijke levensgebeurtenis mee.
We kropen toen beiden uit onze schulp...

En die persoon is nu ongeveer even oud als ik tóen.

Gedachten daarover komen min of meer toevallig juist in deze paastijd naar boven.
Pasen is een mooi moment om eens na te denken over spirituele ontwikkeling. Over de spirituele ontwikkeling van de eigen ziel door beproeving. Beproeving en verlies.
Elke volgende stap in het leven wordt gekenmerkt door verlies van het oude.

De cyclus van het leven, wordt rond  Pasen verzinnebeeldt in diverse metaforen:
Zoals in het lijden, sterven en de wederopstanding van Jezus.
In de palmpaasstok, om de komst van het licht te vieren. 
Paasvuren om de demonen van de winter te verjagen.
Het einde van de winter en het begin van nieuw leven.
In vroegere tijden met feesten ter ere van de godin van het leven en de vruchtbaarheid, die de natuur liet ontwaken en vruchtbaar heeft gemaakt.
En met paaseieren en kuikentjes als vruchtbaarheidssymbool.


Zijn geboorte en wedergeboorte eigenlijk wel met elkaar te vergelijken?

Onze levenscyclus, van groei en verval, lijkt te worden weerspiegeld in de opbouw van onze spirituele ontwikkeling. Op diverse manieren in ons bestaan erkennen we een cyclus van zeven jaar. Elke zeven jaar celvernieuwing. Elke zeven jaar een nieuwe fase in ons leven.
Vier keer in de eerste 28 levensjaren. Op weg naar volwassenwording. En de manifestatie van het echte Ik, waardoor je je definitieve koers kunt gaan bepalen. 
Die eerste vier cycli worden vooral gekenmerkt door fysieke en mentale groei. 

Rond je 28e ben je dan geworden wie je eigenlijk steeds al was.
Voor veel mensen is dat moment een soort van wedergeboorte. Vaak vergezeld door een ingrijpende levensgebeurtenis, die dwingt tot het maken van keuzes.
En die daardoor zorgt voor een soort transformatie.

Wie begrijpt de transcendentatie? "Dit brood is mijn lichaam". Volgens mij is dat slechts weggelegd voor enkelen. Maar je kunt wel nadenken over jezelf. Over wie je was, en wie je bent.

Door te reflecteren op wie je bent in de volgende vier cycli, kun je spiritueel groeien. Het lichaam raakt in verval, maar de geest groeit verder.

Terugkijken op je levensgeschiedenis. Op de beproevingen die je hebt meegemaakt. En de samenhangen die je daar tussen ziet.
En het geluk dat je ten deel is gevallen als je de juiste keuzes hebt gemaakt. De keuzes die je héél hebben gemaakt.

Het leert je te begrijpen....











Maya Wildevuur





CITATEN:


One looks back with appreciation to the brilliant teachers, but with gratitude to those who touched our human feelings. The curriculum is so much necessary raw material, but warmth is the vital element for the growing plant and for the soul of the child.

Carl Jung



Even a happy life cannot be without a measure of darkness, and the word happy would lose its meaning if it were not balanced by sadness. It is far better take things as they come along with patience and equanimity.

Carl Jung




The meeting of two personalities is like the contact of two chemical substances: if there is any reaction, both are transformed.

Carl Jung




Your vision will become clear only when you can look into your own heart. Who looks outside, dreams; who looks inside, awakes.

Carl Jung










vrijdag 27 maart 2015

VERDRAAGZAAMHEID

Kan tegenwind twee zielen in hetzelfde water samenbrengen en gelijk laten ópvaren?
Ál laverend op weg in dezelfde richting? Dán eens krijgt de één meer ruimte in de smalle vaargeul, dán weer de ander. 
Zéker!

Het zou best wel eens zo kunnen zijn dat gelijk leed voor gelijkgestemdheid zorgt. Voor beter onderling begrip.

In de afgelopen week had ik een lieve vriendin op bezoek, om me gezelschap te houden. We kennen elkaar al jaren, en weten wat we aan elkaar hebben. 
En ik ben blij met haar; natuurlijk in de eerste plaats omdat ik haar graag mag en  ook omdat ze altijd voor me klaarstaat. En me bovendien verdraagt, zoals ik ben.
Hoe kan het eigenlijk dat twee zielen elkaar kunnen verdragen?

Er bestaan verschillende vormen van verdraagzaamheid.
In een twee-eenheid is er een directe noodzaak: je leeft zó dicht op elkaar dat je wel ruimte móet geven, elkaar moet respecteren, elkaar in waarde moet laten, om het samen-zijn draaglijk te houden. Daar heb je geen verdrag voor nodig; het gezonde verstand, het onderlinge vertrouwen en de band die je met elkaar hebt zijn voldoende om dat zo te doen. 
Hoewel, echt eenvoudig  is dat nooit.

Als het anders-zijn van twee mensen onder één dak al een wilsbesluit vergt om  elkaar te aanvaarden en respecteren, hoe moeilijk kan het dan wel niet zijn om je buren, wijkbewoners, stadgenoten, mede-landers, etc. tolerant tegemoet te treden?

Sinds Willem van Oranje ‘vrijheid van geweten’ tot een van zijn strijdpunten maakte, beschouwen we onszelf als een tolerant volk. 
Zijn we dat ook écht?
Waar begint en eindigt onze verdraagzaamheid?
Wanneer iemand te dichtbij komt? Als we iets van onze "eigenheid" dreigen te moeten inleveren?
En in hoeverre accepteren we daarin tweerichtingsverkeer? 

Bij de Vrede van Utrecht is in 1713 door verschillende naties een verdrag getekend,  waarmee  aan anderhalve eeuw van twisten en godsdienstoorlogen een einde werd gemaakt.  Het succes was mede te danken aan de gelijkwaardige behandeling van overwinnaar en overwonnene en het grote belang dat werd gehecht aan het behoud van het machtsevenwicht.

"Live and let live" uit overtuiging en bewuste keuze. 
Staan we daar echt nog steeds achter?

De affaire Charlie Hebdo ligt al weer enige tijd achter ons. De algemene tendens was toen dat onze vrijheid van meningsuiting het grootste goed is. En inderdaad, te mogen zeggen wat je denkt, is ongelooflijk belangrijk. Het houdt de harten rein, en de relaties met de medemens gelijkwaardig en open.
Maar daarvoor is dan wel wederzijdse openheid en respect nodig. 
In je huiskamer weet je dat je je partner, kinderen, familie en vrienden niet kunt kwetsen, zonder consequenties.
Open gesprek, constructieve kritiek: já!
Onfatsoen en kwetsen: néé!

Van mij mogen cartoonisten dus kritisch zijn en plagen, maar binnen de grenzen van de normen en waarden die in het kader van de Rechten van de Mens zijn vastgelegd. 
Bevolkingsgroepen en religies verketteren: dat deden we hier in het westen in de Middeleeuwen. Inquisitie, kruistochten, dat zouden we toch achter ons moeten hebben gelaten. 
Een cartoon die bewust kwetst, is volgens mij uit dezelfde arrogantie van het "beter-weten en beter-zijn dan de ander" geboren. Hebben we wel iets bijgeleerd in de afgelopen eeuwen?

Léren en blijven leren als basis van het humanisme. Men blijft jong én wijs zolang men zich nog allerlei nieuwe ideeën en gedragspatronen eigen kan maken en kritiek kan verdragen.

En ons innerlijke morele vaarbewijs houdt ons daarbij op koers.....


                              *****



Händel,   Utrecht Te Deum, en  Utrecht Jubilate:



Voor H.M.
Dank voor je goede zorg
En de inspiratie:)

                               ***















CITATEN:

What is tolerance? It is the consequence of humanity. We are all formed of frailty and error; let us pardon reciprocally each other's folly - that is the first law of nature.

Voltaire



Each man can learn something from his neighbour, at least he can learn this, to have patience with his neighbour, to live and let live. - Charles Kingsley



Tolerance implies no lack of commitment to one's own beliefs. Rather it condemns the oppression or persecution of others.

John F. Kennedy



















donderdag 19 maart 2015

ZIEL

Een paar jaar geleden zat ik op het strand van Texel in mijn scootmobiel te kijken naar zee. Wind in het gezicht, wapperende haren.
Heerlijk!
Lekker uitwaaien, nieuwe gedachten opdoen.

Tegenwoordig moet ik inspiratie opdoen in mijn woonkamer. Bijvoorbeeld tijdens gesprekken met anderen. Of via tv. Op internet.
Zielig?


Wanneer ben je eigenlijk zielig?
Zielig veronderstelt het bestaan van een ziel. En zou die ziel dan de gevoelscomponent in ons lichaam zijn? Naast onze geest, die ons het denken schenkt?
Is zielig dan wel het tegenovergestelde van geestig?
Kun je beide (tegelijkertijd) zijn?
Of is dat een kwestie van perspectief? Ik bedoel: wanneer je jezelf geestig vind, kan iemand anders jou dan evengoed zielig vinden? En andersom: zou het ook zo kunnen zijn dat wanneer jij jezelf zielig vindt, anderen daar juist om kunnen lachen? En is dat dan kleingeestig?

Door sceptici wordt beweerd dat het bestaan van de ziel niet wetenschappelijk kan worden vastgesteld. En dat 'ie dús niet bestaat. Ik vind dat eigenlijk zowel een kleingeestige als kleinzielige conclusie. 
Want daarmee wordt eenieder die zich bezield voelt, door wát dan ook, tekortgedaan. 
Zonder ziel zou ons lichaam een onbemand voertuig zijn. Een schip dat doelloos rond dobbert op zee. Onze ziel stuurt ons, het is onze innerlijke schipper. Het licht op ons innerlijk pad.
Het leidt ons naar onze bestemming. 
En het is geweldig wanneer we samen kunnen op varen met een verwante ziel.


Waar komt bezieling vandaan?

Het woord ziel is etymologisch verwant aan de woorden ademen, lucht, en wind. En er wordt verwezen naar de Griekse mythe van Aeolus. 

(Aeolus (Grieks: Αίολος, Aiolos; Nederlands, verouderd: Eool) is een figuur uit de Griekse en Romeinse mythologie. Hij was een zoon van Poseidon die door Zeus werd aangesteld als de bewaarder van de winden: Boreas de noordenwind, Notosde zuidenwind, Euros de oostenwind en Zephyrus de westenwind. Aeolus hield deze winden opgesloten in een grot en kon ze als hij dat wilde uitzenden om wind te brengen.

Aeolus ontmoette Odysseus op de Liparische Eilanden. Hij gaf deze een zak mee, waarin de tegenwinden zaten, zodat Odysseus nooit last van tegenwind zou hebben. De reisgenoten van Odysseus waren echter zo nieuwsgierig, dat ze in de zak keken. De tegenwinden ontsnapten, waardoor Odysseus zijn bestemming nog niet kon bereiken ~ Wikipedia).



Zou bezieling dan iets met tegenwind te maken hebben?
Tegenwind blaast je tenslotte in het gezicht. Inblazen leidt tot inademen, en is dat gelijk aan inspiratie? Het zorgt er in elk geval wel voor, dat je moet laveren naar je doel. En dat vergt best wel wat inspanning! Maar dat is niet erg, integendeel, want inspanning geeft het gevoel dat je leeft!
Maar ook een ziel heeft af en toe rust nodig, dus een klein beetje rugwind zo nu en dan is ook wel fijn. Zodat je je lekker kunt laten meevoeren op kabbelende  golfjes.

Is de ziel de kern van de mens? Het goddelijke aspect? Het creatieve? Het scheppende? Is onze ziel onze bron waaruit wij onszelf vormgeven? Zijn wij onze eigen schepper? Dát deel van onszelf dat er voor zorgt dat we telkens opnieuw weer héél kunnen worden? 
Jou je zélf teruggeeft, wanneer er iets stuk is gegaan? 
Is het dát aspect van ons, dat ons onze inspiratie schenkt? Aan ons doorgeeft?
Een aspect dat absoluut van onszelf is, maar tegelijkertijd ook aan iets buiten onszelf toebehoort?

Als ik mezelf voorstel als een beeld dat door een beeldhouwer uit een brok marmer is gehouwen, dan is dat beeld in de loop der jaren aan verval onderhevig geweest. Er is een arm afgebroken, de benen zijn beschadigd, etc. 
En daarmee is de bezieling van het beeld ook veranderd. Alsof alle  levenservaringen  een klein beetje een gat hebben geslagen. Melancholie. 
Het lijkt wel of er ter hoogte van de maag door de beeldhouwer in de loop der jaren telkens stiekum een beetje is weggebeiteld. En het gaatje dat daardoor ontstond, waaruit de levenskracht zou kunnen ontsnappen, steeds een beetje groter is geworden.
Dat zou betekenen dat de ziel, naarmate de leeftijd vordert, steeds kleiner kan worden. 

Maar misschien kan een ziel zichzelf ook wel telkens her-scheppen.
Door troost te vinden in zielsverwantschap en in de schoonheid van het universum
En zo alsmaar te blijven streven naar een vervuld leven......











Tegenwind.....


Joh. Seb. Bach, Magnificat:



CITATEN:


Music is a moral law. It gives soul to the universe, wings to the mind, flight to the imagination, and charm and gaiety to life and to everything.

Plato



Beauty of whatever kind, in its supreme development, invariably excites the sensitive soul to tears.

Edgar Allan Poe




Beautiful music is the art of the prophets that can calm the agitations of the soul; it is one of the most magnificent and delightful presents God has given us.

Martin Luther



You have to grow from the inside out. None can teach you, none can make you spiritual. There is no other teacher but your own soul.

Swami Vivekananda




Prayer is not asking. It is a longing of the soul. It is daily admission of one's weakness. It is better in prayer to have a heart without words than words without a heart.

Mahatma Gandhi




As a body everyone is single, as a soul never.

Hermann Hesse






zondag 15 maart 2015

LEEFTIJD

Wanneer ben je meer waard?
Als je jong bent, of wanneer je oud bent?

Beiden houden een verwachting in:
Jeugd verwacht groei. Méér....
Ouderdom verwacht minder. Sterven....


Afgelopen week is filosoof Rene Gude overleden. 
Terwijl hij wist dat zijn ziekte in het terminale stadium was, werd hij geïnterviewd bij dwdd. Een prachtig moment, als het ware een eerbetoon aan zijn eigen levensloop:

In een andere tv-uitzending doet hij een aantal belangwekkende uitspraken, die ik voor een deel onderaan bij Citaten vermeld. Maar hier volgt eerst de link naar de uitzending.
René Gude met Theo Maassen:


Als ik dit even heel persoonlijk mag maken: Rene Gude was 57 jaar oud toen hij stierf. Dat is mijn leeftijd nú.

Omdat Rene Gude het heeft over inter-esse (tussen zijnden), en Marli Huijer het begrip tussendenken introduceert (zie mijn vorige stukje), realiseer ik me dat ik me maar één jaar zo oud heb gevoeld als mijn werkelijke leeftijd. Eigenlijk ben ik mijn hele leven al dertig jaar oud.
Kennelijk ligt op dát moment de kern van mijn wezen. 

Alles ligt daar in besloten:
Het enthousiasme van de jeugdigheid. Het hoopvolle. Alles is in potentie aanwezig en kan zich nog openbaren. 
En aan de andere kant het bedachtzame van de oudere. Doorleefdheid, kennis en levenservaring. Wijsheid, zo u wilt.
Geboortelijkheid en stervelijkheid in één persoon verenigd....
De eeuwige innerlijke paradox.
Het één kan niet zonder het ander.

Maar wát prevaleert nou binnen die hoogstpersoonlijke generatiekloof?
Jong of oud?
Jong zorgt voor vernieuwing en beweging. Oud kan zorgen voor rust en verbetering.
Als oudere ben je volgens mij beter in staat om te leven volgens het gedachtengoed van Gude. 
Het instemmen met het leven, de behoefte om het aanwezige te koesteren en onderhouden, je hebt een grotere kans dat je weet waar je bij hoort, en je individule behoefte aan erkenning is inmiddels wel bevredigd.

Hij heeft het over: Die ständlichen Rückfall durch Vergessen, oftewel de voortdurende teruggang als gevolg van het vergeten. Ouderen worden vooral geassocieerd met vergeten, maar -en dat is niet vreemd- zijn zíj het uiteraard die zich het goede uit het verleden herinneren.

Toch bestaat er al decennia een pure maatschappelijke gerichtheid op het jeugdige. Als je oud bent, heb je afgedaan. Jammer, die economische mono-visie. Want wat is daarvan het gevolg?
We hebben de laatste jaren té veel maatschappelijke vernieuwing gezien; en daarmee te veel afbraak van het goede. Vernieuwing voelt voor veel mensen vaak als verlies.
Iedereen die de gevolgen van politieke besluitvorming aan den lijve heeft ondervonden, die talloze reorganisaties op zijn werk heeft meegemaakt, stedenbouwkundige veranderingen heeft gezien, wéét waar ik het over heb.
Niet elke verandering was een verbetering.

Hiermee wil ik niet pleiten tégen het jeugdige en vernieuwing, maar juist voor meer erkenning van het goede in het bestaande.
Laten we samen streven naar verbétering! En dat koesteren.

Ik groet U .....





Mark Knopfler, Redbud Tree:





CITATEN:

René Gude:

Het is veel moeilijker om met iets in te stemmen, dan om het af te keuren. Vanuit instemming handel je verder, en maak je vervolgens dingen beter.
En maak dan stemming.
Individueel heb je het dan over humeurmanagement, en als je het gezamenlijk doet, doe het dan ambachtelijk.

Als de drift om erbij te horen niet wordt bevredigd, dan ga je op zoek naar individuele erkenning

Als je jezelf wilt worden, doe dan anderen ná

Innovatie en vernieuwing brengt te veel onrust. Heb méér waardering voor wat al bedacht is



Kurt Vonnegut:
Everybody wants to build, nobody want to do maintenance


Arthur schopenhauer:
Het nieuwe is slechts zelden goed, omdat het nieuwe slechts korte tijd nieuw is







donderdag 12 maart 2015

GELIJKWAARDIGHEID


Voor de wet zijn alle mensen gelijk....

In artikel 1 van onze Grondwet staat:
Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.

Bestaat dat?
Gelijkheid?

Het is bijvoorbeeld een bekend verschijnsel, dat bij vacatures tijdens de selectieprocedure gekozen wordt voor degene die het meeste lijkt op de mensen in de selectiecommissie. De mensheid houdt nou eenmaal niet van afwijkingen. Dus wanneer jij qua uiterlijk en andere eigenschappen een beetje buiten het plaatje valt, dan helpt zo'n wetstekst gewoonweg niet. De menselijke aard laat zich niets voorschrijven. 
Maar zijn we daarmee dan ook aan het discrimineren?

Wanneer we daar já op zouden antwoorden, dán gaan we er volgens mij ten principale van uit dat gelijkwaardigheid niet bestaat. Want het geldt tenslotte voor ons allemaal dat we niet op iedereen lijken! Uiteindelijk lopen we dus allemaal het risico dat we op enig moment niet uitgekozen worden. 

En toch: mijn verzorgende, die in haar jarenlange werkzame leven in de zorg inmiddels zeker wel duizenden mensen moet hebben gewassen, zegt in alle nuchterheid: "Uiteindelijk zijn alle mensen hetzelfde. Alleen heeft de één iets meer van dít, en de ander iets meer van dát."
En zo is het maar net....

Nou is gelijkheid uiteraard niet hetzelfde als gelijkwaardigheid. Dat roept bij mij de volgende vraag op: 
Wanneer zijn we als individu evenveel waard als de ander? 

Is de ene sollicitant gelijkwaardig aan de andere?
Is een vrouw gelijkwaardig aan een man?
Is iemand die afhankelijk is net zo veel waard als degene die haar verzorgt?
Is een klein filosoofje gelijkwaardig aan een groot filosoof?

Waar wordt onze waarde aan ontleend?

In de huidige tijd lijkt in alle opzichten economische waarde te prevaleren. Met allerlei excessen van dien. Kijk maar naar de zorg. Vrije keuze in de zorg? Dat bestaat écht al heel lang niet meer!
Zorgverzekeraars zijn straffeloos in staat tot puur machtsmisbruik. Kennelijk vinden zij zichzelf meer waard dan zorgbieders en -afnemers.
"Wilt u dit wurgcontract niet? Helaas, de consequenties zijn dan uitsluitend voor ú".....
Daarmee wordt door de machthebbers iedereen in de positie van minderwaardige gemanoeuvreerd.
Frustrerend!

Op een ander vlak, namelijk dat van deskundigheid erken ik graag mijn minderwaardigheid.
Als amateur-filosoofje voel ik mij namelijk vanuit economisch perspectief, positie, belang voor anderen, geleerdheid, zelfvertrouwen en eigenwaarde, en als inspiratiebron, uiteraard vér ondergeschikt aan bijvoorbeeld onze nieuwe Denker des Vaderlands, mevrouw professor Marli Huijer.

Maar het zou best wel eens zo kunnen zijn dat in het uiten van gedachten en ideeën ik een veel grotere autonomie ervaar dan zíj. Ik kan tenslotte van alles verkondigen, in alle vrijheid. Ben niet gebonden aan universiteitsbesturen, uitgeverijen, redacties en behoud van mijn goede naam, en wordt dus door niets teruggehouden. Behalve dan door mijn eigen eergevoel en eventuele andere kwaliteitseisen die ik aan mezelf stel. Maar in principe kan ik in mijn blogjes volledig mezelf zijn. Er hangt namelijk niets van af.  Mijn bedenksels dienen geen enkel (formeel) belang.

In het inter-relationele, het zgn. tussendenken, spelen weer andere factoren een rol. Ben ik als - gehandicapte, afgekeurde, afhankelijke - echtgenote, moeder, zus, vriendin, cliënte, buurtbewoner, etc., minder waard dan de ander? Zijn daar normen voor? Of bepaal je dat op gevoel? Binnen elke afzonderlijke relatie? En dat ook nog eens keer op keer opnieuw, afhankelijk van hoe die relatie zich ontwikkelt? 
Volgens mij vindt waardebepaling binnen relaties plaats op grond van dat laatste en hangt het bovendien af van de mate waarin die relatie gekenmerkt wordt door de volgende aspecten: wederkerigheid, respect, loyaliteit, herkenning, vertrouwen, begrip en begrijpen, verwantschap,  op elkaar lijken, gedeelde  interesse, elkaar bijstaan, aandacht, spiritualiteit,  elkaar zien zoals je bent, verbondenheid, geven en nemen, tweerichtingsverkeer, en emotionele  en/of  intellectuele gelijkheid.

Gelijkwaardigheid is volgens mij een zoektocht. Een wils-uiting, meer dan een verlangen. En binnen relaties bepaald niet eenduidig en statisch. Het ene moment zal de ene persoon meer overheersen, of zich juist ondergewaardeerd voelen, en het volgende moment de ander. In evenwichtige, gelijkwaardige relaties zal er een voortdurend streven zijn naar balans. Opdat beiden zich zullen welbevinden.

Als er op individueel niveau al zo veel dynamiek is om gelijkwaardigheid te creëren, hoe ingewikkeld zal dat dan wel niet zijn in het publieke domein?

Laat ik me daarbij eens beperken tot één aspect: het juridische.
In onze democratie wordt iedereen geacht de wet te kennen. Probleem is wel dat het nog steeds zo lijkt dat de machtelozen meer worden afgerekend op gebrek aan wetskennis dan de machtigen. Voor vrouwe Justitia is lang niet iedereen gelijk.
Zouden zorgverzekeraars bijvoorbeeld zich wel realiseren dat art. 1 van de Grondwet ook voor hén geldt? En dat ze zich zó arrogant gedragen, dat er misschien wel eens ooit een tegenreactie zal gaan ontstaan?
Ik hoop het. 
"Power to the People". Please....

Maar voorlopig zitten we allemaal nog in hetzelfde schuitje.....











Interview DWDD met Marli Huijer:



CITATEN:


All animals are equal, but some animals are more equal than others - George Orwell



I have a dream that my four little children will one day live in a nation where they will not be judged by the color of their skin, but by the content of their character.

Martin Luther King, Jr.




If we cannot now end our differences, at least we can help make the world safe for diversity.

John F. Kennedy



Rightful liberty is unobstructed action according to our will within limits drawn around us by the equal rights of others. I do not add 'within the limits of the law' because law is often but the tyrant's will, and always so when it violates the rights of the individual.

Thomas Jefferson









dinsdag 10 maart 2015

VRIJE KEUZE

Je vrienden kun je uitkiezen, maar je familie niet.....

Wie bepaalt welke keuzes jij mag maken?
Van vrije wil naar vrije keuze.
Maar, bestaat dat überhaupt wel: vrije keuze?


Als het gaat om het kiezen van je familie, dan zult u zeggen: "Dat is toch een gegeven"? Je kíest als kind toch niet voor je ouders? 
Maar wanneer je gelooft in een ziel? Hoe komt die dan in jouw lichaam? Is daar misschien voor gekozen? Door jouw ziel zelf, of door iets anders?

En verder: je kunt voor een verstandshuwelijk gaan. In dat geval laat je je niet leiden door je gevoel, en kun je met rede zeggen dat je uit vrije wil hebt gekozen. Of je kunt worden uitgehuwelijkt. Dan hadden je ouders waarschijnlijk een vrije keuze. Op dat moment is er ook een bewuste keuze gemaakt voor je (toekomstige) familie.
Maar zijn op het moment dat die keuze werd gemaakt, werkelijk álle consequenties overwogen? Zodat je die op enig toekomstig moment zonder bezwaar kunt accepteren?

En je vrienden?
Waarom heb je voor hen gekozen?
Héb je wel voor hen gekozen?
Was hun komst in jouw leven niet nét zo toevallig, als bijvoorbeeld wel/niet een broertje/zusje krijgen? 
Hun aantrekkingskracht op jou: had je daar invloed op? En of die ander jou ook leuk vond, heb je enig idee waarom of hoe dat tot stand kwam?
Maar is het eigenlijk wel belangrijk om dat te weten? Want net zoals in liefdesrelaties is er geen verklaring voor dat gevoel dat bij hechte vriendschap hoort. Die klik die je ervaart, dat gevoel van verwantschap, dat ís er gewoon. 

Kortom, volgens mij bestaat het leven vooral uit toevalligheden. We kiezen er niet voor wát er in ons leven gebeurt. Niet voor de leuke dingen, niet voor de nare dingen. We kunnen hooguit een keuze maken in hoe we met onze omstandigheden, ervaringen en gevoelens omgaan. Althans, een beetje.....
Want, nogmaals, elke keuze heeft consequenties, die we niet allemaal van te voren kunnen overzien.

Dus, ook wanneer er bij toeval iemand in je leven komt, waar je van houdt, dan kíes je er voor om je te verbinden aan die partner of vriend. Je kiest in vrijheid en in het volle besef van de waarde die hij of zij voor jou heeft. En dan ga je er vól voor, ook om de relatie in stand te houden.
Want jouw leven krijgt extra betekenis door het samen-zijn. Meerwaarde, door het naast elkaar be-staan. 
En wanneer vrienden dat wederzijds zo ervaren, dan zijn die vrienden een soort familie geworden......


Bestaansrecht: dat hééft ieder mens. Net als iedere -gelijkwaardige- relatie.
Maar léven, dat doe je door te vóelen. En emoties, die ontstaan vooral als je je bindt. Wanneer je je verbonden voelt met iemand, dan weet je dat geluk en pijn heel dicht bij elkaar kunnen liggen. 

Ben je dan verantwoordelijk voor je eigen geluksgevoel en pijnbeleving? Misschien....
Ben je mede verantwoordelijk voor die gevoelens bij degenen waarvan je houdt?  Ik vind van wel, uiteraard tot op zekere hoogte, als er sprake is van gelijkwaardigheid.  Vanwege de onderlinge afhankelijkheid, omdat je plichten hebt ten opzichte van elkaar en je je geroepen voelt om het moreel juiste te doen. Je bepaalt je gedrag op basis van de omstandigheden, en je doet je best om de ander te geven wat hij of zij nodig heeft. Uit liefde.
Liefde bestaat namelijk uit twee dingen:
- Verlangen: dat gaat om ego, om wat ík voor mezelf wil; en
- houden van: dat gaat erom dat je het belangrijk vindt dat het de ander goed gaat.
Daarom kan deugdzaamheid volgens mij alleen bestaan bij de gratie van vrije keuze en liefde.

Maar betekent dat dan ook dat je pijn bij je geliefden kunt voorkómen?  
De consequentie van het bestaan van vrije wil en vrije keuze is, dat dát helaas niet kan. Pijn is onvermijdelijk, het hoort bij het leven. Kiezen voor het één, betekent namelijk meestal verlies van iets anders....
Je zou het zo graag willen: ervoor zorgen dat degenen waar jij van houdt niet gekwetst worden. En al helemaal niet door jouzelf. 
Maar zelfs dat laatste kan niet altijd. Als je getroffen wordt door ziekte, ontslag of ander onheil, dan heeft dat ook altijd gevolgen voor je omgeving. 
Angst voor die pijn die je de ander zou kunnen aandoen, angst voor de verantwoordelijkheid, angst voor te maken keuzes: het kan je verlammen.
En dát kan je weghouden bij geluk, omdat het je verhindert te genieten van het goede en mooie dat er nú is.
En dat zou jammer zijn!
Bij geluk hoort nu eenmaal het woordje "samen"!

Samen:  dat houdt ook in, naast het genieten van het goede en het gezamelijke geluk, dat je sámen keuzes maakt over zware levenszaken! Je staat er dan niet alleen voor.
De keuzes zelf worden er niet minder moeilijk door, maar het delen van de emoties en de verantwoordelijkheid maken het leven rijker.
Geluk is dus ook dat je jezelf toestaat dat de ander (of dat nou een vriendin is, of familie) je helpt bij het maken van jouw keuzes. 


In die zin is geluk een keuze....


                                    ***


Muziek:

Bruno Mars, count on me:


Donovan, catch the wind:


Artikel: Marli Huijer












CITATEN:


We need to teach the next generation of children from day one that they are responsible for their lives. Mankind's greatest gift, also its greatest curse, is that we have free choice. We can make our choices built from love or from fear.

Elisabeth Kubler-Ross





The real act of marriage takes place in the heart, not in the ballroom or church or synagogue. It's a choice you make - not just on your wedding day, but over and over again - and that choice is reflected in the way you treat your husband or wife.

Barbara de Angelis




I'm surrounded by nothing but great people. I've been blessed with that, so really, I've got no choice but to be an all-around good person.

Tim Duncan















donderdag 5 maart 2015

VRIJE WIL en VRAGEN

Vragen staat vrij.
Tenzij het móet.
Maar in beide gevallen is het: Nee heb je, ja kun je krijgen.

Wanneer je leven grotendeels wordt bepaald door het móeten stellen van vragen, hoe verhoudt zich dat dan tot de vrije wil? 

Nou zijn er heel veel soorten vragen: zoals vragen die je jezelf kunt stellen, vragen die je anderen kunt stellen. Twijfels. Filosofische vragen. Psychologische vragen: introspectie en retrospectie.
Vragen om de verantwoordelijkheid uit de weg te gaan. 
En vragen waar we antwoorden op willen. 
Even een paar voorbeelden:

Eerst de vragen die je jezelf kunt stellen. Bijvoorbeeld de grote levensvragen:
"Wat is de zin van het leven?"

Dan de vragen die je moet stellen, omdat je anders waarschijnlijk hulpeloos zou liggen kwijleballen in je rolstoel:
"J., wil je mij een boterhammetje maken?" " Tuurlijk F., Wil je er één of twee? En wil je met kaas of met jam?"
"J., mag ik een kopje koffie?"
"M., wil je me eerst even de medicijnen geven,  voordat je me gaat wassen?"

Vervolgens de verantwoordelijkheidsvraag:
Je staat in de winkel en kunt niet kiezen uit twee leuke truitjes. Je had allang besloten dat je ze allebei wilt, maar vraagt toch aan je man: "Welke zal ik nemen?", omdat je hem al zo goed kent dat je weet dat hij zal zeggen: "Ach, neem ze toch allebei!"

Twijfel:
"Heb ik het wel goed gedaan?"

Introspectie:
"Mijn leven zit in een sleur. Ik voel me een sudderlapje; er gebeurt niets spannends meer." 
Hoe doorbreek ik dat patroon? Hoe word ik weer een spetterend biefstukje?

En tenslotte:
Filosofische vragen:
Bestaat de vrije wil? En zo ja wat is dat dan? En geldt dat voor iedereen?

Vrije wil veronderstelt het vermogen tot denken. Zoals ik in een vorig stukje betoog.
Maar is er nog meer nodig?

Wanneer je wél over denkvermogen beschikt, maar niet kunt handelen (met andere woorden: als je je gedachten niet tot uitvoering kunt brengen) is er dan ook sprake van een vrije wil?
Je bent dan namelijk afhankelijk van anderen. Jij bedenkt iets, en zij moeten dat voor jou uitvoeren. Je wordt dan een soort van twee-eenheid, waarbij de één zich volledig in dienst stelt van de ander. Een heel bijzondere situatie. Maar voor beiden niet altijd benijdenswaardig.
Daarbij maakt het uiteraard wel veel verschil of je een partner bent of een (zieken)verzorgende.
Want als "partner-van" heb je evenmin weinig keuze, zodat het begrip "vrije wil" ook voor jou dubieus is. 


In mijn optiek is de filosofie er, om vragen te stellen. Te twijfelen aan alles. Twijfel is goed. Zekerheden verlammen. Stoppen groei en ontwikkeling.
Maar toch kunnen we niet zonder antwoorden. Dus: al redenerend raak ik ervan overtuigd dat, om te kunnen spreken van vrije wil, er aan een aantal voorwaarden moet worden voldaan:
Er moet worden beschikt over
- denkvermogen (redeneren)
- handelingsvaardigheid (doen)
- keuzemogelijkheid (morele afweging).

Ergo: Door mijn omstandigheden beschik ik niet meer volledig over vrije wil. Niet meer zoals vroeger.
Toch zei onlangs een verzorgende tegen mij: "eigenlijk gebeurt alles wat jij wilt en zoals jij het wilt."
Dus: misschien dan toch????

Oké, maar het voelt als eenrichtingsverkeer, en wat ik mis, is dat ik nooit iets terug kan doen. Niet iemand anders kan helpen in praktische zin. Zoals -heel simpel- voor J. een boterhammetje maken en voor M. een kopje koffie inschenken. En dat heeft gevolgen voor mijn gevoel van eigenwaarde en zingeving.
Omdat zingeving voor mij vooral  zit in het bedenken van wat anderen van mij nodig zouden kunnen hebben, en hen dat dan geven. Ongevraagd. Zodat ik me daardoor verder kan ontwikkelen.

Als het doel van de vrije wil vooral is dat het dient tot het verheffen van moraal, dan voelt het als een absolute verarming dat ik dat steeds minder kan combineren met de zin van het leven (zoals die voor mij geldt).
Het voornaamste aspect van de vrije wil, namelijk het denken, leidt weliswaar tot een vergroting van het bewustzijn, maar dat is  vooral een individueel proces. En niet primair iets dat je deelt met anderen.

Is het leven van mensen die niet volledig over een vrije wil beschikken daarmee slechts een doel op zich geworden?????
Dat is dus één groot vraagteken.....












Wandeling
Onze gesprekken werden langzaam
onze vragen beantwoordden we met kijken
naar de langzame wereld om ons heen

de dorpen en landerijen in de diepte
de vogels bijna verdwijnend in de hemel

we gingen zitten kijken naar deze prachtige
onverschilligheid van de wereld
naar de overbodigheid van onze vragen
Rutger Kopland
(Uit: ‘Toen ik dit zag’, 2008)



CITATEN:


Life's most persistent and urgent question is, 'What are you doing for others?'

Martin Luther King, Jr.



The power to question is the basis of all human progress.

Indira Gandhi




Positive feelings come from being honest about yourself and accepting your personality, and physical characteristics, warts and all; and, from belonging to a family that accepts you without question.

Willard Scott




To be, or not to be, that is the question.

William Shakespeare













dinsdag 3 maart 2015

VRIJE WIL en MORAAL

Nou, vooruit dan, laat ik me maar eens wagen aan het centrale thema in de filosofie: de vrije wil.

Vrije wil: bestaat die?
Over die vraag bestaan zo veel onderzoeken, meningen en standpunten, dat het me duizelt. De antwoorden zijn variabel en complex. 
Lees bijv. Wikipedia er maar eens op na: 

In aansluiting op mijn recente blogjes, over onder andere verzinnen, trots en schaamte, waarin een vriendin vraagt over hoe trots zich verhoudt tot de vrije wil, zou ik het volgende willen zeggen:
"Trots zijn" verhoudt zich tot "schuld en schaamte" als "vrije wil" zich verhoudt tot "determinisme en natuurwetten".

Vrije wil veronderstelt dat er denken bestaat en een wil. En zodoende, zeggen sommigen, zou de vrije wil alleen kunnen toebehoren aan mensen, en niet aan dingen, zoals een stofzuiger en een computer, omdat die niet zelfstandig kunnen denken, 
Hoewel die van mij toch echt wel eens kuren kunnen vertonen, alsof ze een eigen leven leiden.....
Voor mijzelf is overigens volledig duidelijk dat ook dieren over een vrije wil beschikken.

De twijfel slaat toe bij het volgende:

Volgens recent onderzoek blijkt het zo te zijn, dat menselijk handelen voorafgaat aan gedachten. Het gaat om fracties van seconden, dus niet zichtbaar voor het blote oog. En niet merkbaar in onze hersendelen waar de bewuste gedachten ontstaan.

Dus, stel je voor dat je een opvoeder bent en jouw kind doet heel vervelend. Dan zou het zo kunnen zijn, dat je je hand opheft, voordat je hebt bedacht dat je dat zult gaan doen.
Pats!
Je kind huilt, en jij voelt je prompt schuldig en je schaamt je over iets dat je weliswaar eigenhandig gedaan hebt maar waar je geen controle over had. En dat je al helemaal niet echt hebt gewild!
Je had je hand niet in de hand ....

Wat is er gebeurd!?

Betekent het voorbeeld dat je lichaam een autonoom handelend wezen is, waar je geen controle over hebt? Zoiets als in mijn persoonlijke geval waar bijvoorbeeld spasmen mijn lichaamscontrole overnemen?
Of zijn dat toch twee totaal verschillende zaken?

Wikipedia zegt:
"Het is bedenkelijk om iemands uitgevoerde handelingen die spontaan door zijn zenuwstelsel zijn gegenereerd, te complimenteren of veroordelen. Daarentegen, moet men kunnen aantonen hoe de handelingen voortgekomen zijn uit iemands wensen en voorkeuren (iemands karakter), voordat men de persoon moreel verantwoordelijk kan stellen."



Naar mijn idee is het idee van de vrije wil de basis voor deugdzaam handelen: streven naar het goede, en het belang onderschrijven van een hoge morele standaard. Voor jouwzelf als individu, en voor je omgeving.

De vrije wil en bijbehorende deugdzaamheid gaat daarbij boven impulsen, reflexen, hartstochten, verlangens, etc., als een soort regulator bij het bereiken van positieve doelen in het leven.
Emoties zijn overigens wel de leerschool voor het kunnen ontwikkelen van ideeën over het goede. Dus schuld en schaamte gaan vooraf aan het bereiken van een hoge moraal.
Doen wat je het juiste vind.

Zodat je, wanneer je je best hebt gedaan om zo'n positief doel te bereiken (bijvoorbeeld een opleiding met succes afsluiten), je met recht kunt zeggen:
"Ik ben trots op mezelf!".
Overigens net zoals de opvoeder van die student trots kan zijn op de afgestudeerde vanwege diens inzet en prestatie, zowel als op zichzelf vanwege de geleverde bijdrage aan het aan de wereld doorgeven van een wel-denkend mens.

En natuurlijk helemaal als het gaat om een student filosofie....:)














CITATEN:



Morality is not the doctrine of how we may make ourselves happy, but how we may make ourselves worthy of happiness.

Immanuel Kant




Life is like a game of cards. The hand you are dealt is determinism; the way you play it is free will.

Jawaharlal Nehru


Many scientists think that philosophy has no place, so for me it's a sad time because the role of reflection, contemplation, meditation, self inquiry, insight, intuition, imagination, creativity, free will, is in a way not given any importance, which is the domain of philosophers.

Deepak Chopra